1 Ekim 2013 Salı

Öykü atölyesi günlüğü - 1

Yazı Evi’nde Özlem Kiper yönetimindeki öykü atölyesinde katılımcı olarak yer alıyorum. Bu vesile ile atölye notlarından alıntıları, dersin akışını ve her hafta yazdığım öyküleri sizlerle paylaşacağım. Atölyenin ilk haftasında iki odak noktamız vardı: Niçin yazıyorum ve nereden başlamalıyım?

Öykü Atölye Ders Notları
Yazar olmak için değil ama iyi yazabilmek için Yazı Evi'ndeki Öykü Atölyesi'ne katıldım. Eğitmenimiz Özlem Kiper eşliğinde 8 hafta boyunca öykünün sırlarını keşfedeceğiz. Katıldığım diğer atölyelerde olduğu gibi bu atölyenin de bana önemli katkı sağlayacağına inanıyorum. Özlem Kiper'in deneyimi, titizliği ve bilgi birikimi de bu inancımı kuvvetlendiriyor. 
İlk çalışmamız genel bir giriş niteliğinde oldu. Her yazma gönüllüsünün sorduğu iki soru başlangıç noktamız oldu: Niçin yazıyorum ve nereden başlamalıyım? Niçin yazıyorum sorusunun cevabı tek bir cümlede saklı: Her yazarın bir derdi olmalı. Bütün yazarlar söz birliği etmişcesine bir dertleri, meseleleri oldukları için yazıyorlar. Kimisi davasını yaymak ve yaşatmak, kimisi hayatına anlam katmak, kimisi edebi bir zevk almak, kimisi de hayatı keşfetmek için ama her birinin bir derdi, bir sebebi var. Ben derdimi Oktay Akbal'ın, “Nasıl Yazar Olunmaz?” adlı makalesinde buldum: Kendim için yazıyorum. Kelimelerin dünyayı değiştireceğine inandığım için yazıyorum.
 “Nereden başlamalıyım?” sorusu benim de kafamı kurcalayan bir mesele idi. Ancak derste bu sorunun da cevabını buldum. Tek bir cümlenin barındırdığı bir önermeden, “mesele”den başlıyorum artık. Sonrasında bu tek cümle ile temsil edilen düşüncenin etrafına kurmaca teknikleri kullanarak detayları örgü haline getirmeye başlıyorum.

Her hafta bir öykü
Çalışmanın sonunda eğitmenimiz Özlem Kiper her hafta bir öykü yazacağımızı söyledi ve ilk öykümüz için bir çerçeve belirledi: Kahramanımız uzun bir yolculuktan döner ve çevresindekilerin kendisine çok farklı ve garip davrandığını fark eder. Metnin içinde gazete, toprak, üşümek, çocuk ve deli kelimelerini kullanmaya çalışın.”
Siz de öykü notlarıyla yolculuğa çıkmayı düşünüyorsanız her hafta verilen çerçevede yazmanızı öneririm. Benim yazdığım öykü denemesini buradan okuyabilirsiniz.
Ayrıca okumamız için iki öykümüz var. İlki Gerdanlık (Guy de Maupassant), ikincisi de Tıraş Bahane (Hakkı İnanç). 

Öykü atölyesi notları
Eğitmenimiz Özlem Kiper’in Feridun Andaç (Öykücünün Kitabı, Yazıda Yaşamak, Öyküyü Yazmak Öyküyü Düşünmek) Ayşe Böhürler (Yazmazsam Ölürdüm), Semih Gümüş (Yazar Olabilir miyim?) kitaplarından derlediği ve kendi yorumlarını kattığı notlarından alıntılar aşağıda yer almaktadır.

Neden öykü yazarız?
Öykü yazmak neyin ifadesidir? sorusuna; söz konusu olan öykünün yaşamı ne kadar içerip içermediği sorusuna yanıt aramaktır aslında. Öykü yazmak bir düşünceden doğar, Sonra bu oluşumun ayrıntılarına yöneliriz. Başlama noktamız geçmiştir.
İyi bir öykü yazabilmek için öykücünün yaşama dönüklüğü gözlemi bir başıma yetmez. Yaşam bilgisi kadar düş gücü ve ötekileşme kabiliyeti de önemlidir. Bu kabiliyetler yazarın düşünme biçimini ortaya koyar. Yüzyıllardan beri dünyamızda ele alınmayan, yazılmayan bir konu kalmadığını varsayarsak, yazarın ne anlattığına değil, nasıl anlattığına yoğunlaşmamız gerekir. Anlatılan olay bir durum bir kesit de olsa, yazının gerçekliği ile yaşamın gerçekliği arasındaki yalnızca yaratılan dille kapatılıyor.

Nereden başlamalıyım?
Okumaktan başlayabiliriz. Okuduklarımız yazacağımız metne hizmet edecekti. Bazen herhangi bir romandan bir cümleyi okumuş olmak bile romana veya öyküye başlamak için bir sebep olacaktır.
Katılımcı olarak bir de ekleme yapmak istiyorum buraya. Sinema filmi, tiyatro oyunu dizi izlemenin de yazmak için tetikleyici olacağını hatta kurgunun zenginleşmesinde faydalı olacağını düşünüyorum. Öyle ki ders sonunda Özlem Kiper’in verdiği ödevi bir Amerikan dizisinde izlediğim bir detaya göre kurguladım. Bu detay okuyucu şaşırtmanın kilit noktası oldu.

Öykü neden en etkin yazın türü?
Öyküde odak noktası insandır ve sırf bu nedenle en etkin yazın türlerinden biridir. Küçük insanı anlatmak, onun sorunlarını, yalnızlığını, iyilik ve kötülüklerini, bazen kahredici olan yaşam karşısındaki var olma kavgasını, aşklarını ve düşmanlıklarını, birbirinden farklı bakış açılarını kurmaca tekniklerini dile getirmek olmuştur.

Öykü nasıl başlamalı?
Öykü, özellikle kısa öykü çoğu zaman öyle bir cümle ile başlamalı ki okuyucuyu tam meselenin içine taşımalı. Örnek: “Tevfik Bey oturduğu apartmanın merdivenlerini yavaş yavaş çıkarken daha öleceğini bilmiyordu” (Peride Celal - Düşten Öte)

Yazar olmak öğretilebilir mi?
Yazar olmak öğretilemez ama iyi yazmak öğretilebilir. Yazı iyi okur olmayı gerektirir, bakış açısı, algıları kullanabilme becerisi gerektirir ve bunlar öğretilebilen şeylerdir. Bu beceriler dinildikten sonra onlarla ne yaptığınız ise size bağlıdır ve sizi yazar yapan da budur.


2 yorum:

  1. Faydalı bilgilerle dolu bu yazı için teşekkür ederim. Öykü atölyesi notlarının ikincisini ne zaman yüklenecek? Beklerken nerdeyse bir ay geçmiş.

    YanıtlaSil
    Yanıtlar
    1. Notlar birikti en kısa zamanda paylaşacağım...

      Sil

BlogOkulu Gadgets